«Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς». (Ἁγίου Μακαρίου Ἐπ. Κορίνθου, Ἑρμηνεία στό «Πάτερ Ἡμῶν»)

«Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς»

Πραγματικά, ἀδελφοί μου, εἶναι μεγάλη ἡ εὐσπλαγχνία τοῦ Κυρίου μας καὶ ἀνερμήνευτη ἡ φιλανθρωπία ποὺ ἔδειξε καὶ δείχνει σὲ μᾶς τοὺς ἀχάριστους καὶ ἀγνώμονες πρὸς Αὐτόν, τὸν εὐεργέτη μας. Διότι, ὄχι μόνο μᾶς ἀνέστησε, ἐνῶ εἴχαμε κατρακυλήσει στὴν ἁμαρτία, ἀλλά, ἐπειδὴ ἡ ἀγαθότητά Του εἶναι ἄπειρη, μᾶς παρέδωσε καὶ πρότυπο προσευχῆς, ποὺ ἀνεβάζει τὸ νοῦ μας στὴν ὑψηλὴ κατάσταση τῆς Θεολογίας καὶ βοηθᾶ ὅλο τὸ ἀνθρώπινο γένος νὰ μὴν πέσει πάλι ἀπὸ ἐπιπολαιότητα καὶ ἀφροσύνη στὰ ἴδια ἁμαρτήματα.

Γι’ αὐτὸ τὸ λόγο, ἔτσι ὅπως εἶναι καὶ πρέπον, ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τῆς προσευχῆς, ἀνεβάζει τὸ νοῦ μας στὸ ὑψηλὸ ἐπίπεδό τῆς Θεολογίας.Μᾶς γνωρίζει τὸν κατὰ φύση Πατέρα Του καὶ Δημιουργὸ ὅλης τῆς ὁρατῆς καὶ ἀοράτου κτίσεως, καὶ μᾶς ἐπισημαίνει τὴν κατάσταση τῆς υἱοθεσίας, τὴν ὁποία ἐμεῖς οἱ Χριστιανοὶ ἀξιωθήκαμε νὰ λάβουμε, γι’ αὐτὸ ἔχουμε καὶ τὴ δυνατότητα νὰ Τὸν φωνάζουμε κατὰ χάριν, «Πατέρα».

Διότι, ἀφοῦ ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστὸς σαρκώθηκε, δόθηκε ἐξουσία σὲ ὅλους, ὅσοι Τὸν πίστευσαν, νὰ γίνουν τέκνα καὶ υἱοὶ τοῦ Θεοῦ, μέσῳ τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος, καθὼς τὸ λέει ὁ Θεολόγος καὶ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης: «Σ’ ὅσους Τὸν δέχθηκαν καὶ πίστευσαν σ’ Αὐτόν, ἔδωσε τὸ δικαίω0μα νὰ γίνουν παιδιὰ τοῦ Θεοῦ». Ἐνῶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος γράφει: «Εἶστε ὅλοι παιδιὰ τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ πιστεύετε στὸν Ἰησοῦ Χριστό». Καὶ σὲ ἄλλο σημεῖο: «Καὶ ἐπειδὴ πραγματικὰ εἶστε παιδιά Του, ὁ Θεὸς ἀπέστειλε τὸ Πνεῦμα τοῦ Υἱοῦ στὶς καρδιές σας, καὶ αὐτὸ φωνάζει: Ἀββᾶ, Πατέρα μου». Δηλαδή: Ὅλοι οἱ πιστοὶ καὶ ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ εἶστε παιδιὰ τοῦ Θεοῦ μέσῳ τῆς πίστεως, μὲ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἢ νὰ τὸ πῶ καὶ διαφορετικά: Ἐπειδὴ εἶστε παιδιὰ τοῦ Θεοῦ, ἔστειλε ὁ Θεὸς καὶ κατὰ Χάριν Πατέρας σας τὸ Ἅγιο Πνεῦμα τοῦ Υἱοῦ Του στὶς καρδιές σας, τὸ ὁποῖο φωνάζει μυστικὰ ἐκεῖ μέσα: «Πατέρα, Πατέρα μας».

Γι’ αὐτὸ ὁ Κύριός μας παραγγέλλει πῶς νὰ προσευχόμαστε πρὸς τὸν κατὰ Χάριν Πατέρα μας, γιὰ νὰ εἴμαστε πάντοτε, μέχρι τὸ τέλος, κάτω ἀπὸ τὴ Χάρη τῆς υἱοθεσίας. Νὰ εἴμαστε δηλαδὴ παιδιὰ τοῦ Θεοῦ, ὄχι μόνο κατὰ τὴν ὥρα τῆς ἀναγεννήσεώς μας μὲ τὸ ἅγιο Βάπτισμα, ἀλλὰ καὶ στὴ συνέχεια, μέσα στὴ ζωὴ καὶ στὴν πράξη. Διότι, ὅποιος δὲν ζεῖ πνευματικὴ ζωὴ καὶ δὲν ἔχει ἔργα πνευματικά, ἄξια τῆς ἄνωθεν ἀναγεννήσεως, ἀλλὰ τὰ ἔργα του εἶναι ἔργα σατανικά, αὐτὸς δὲν εἶναι ἄξιος νὰ ὀνομάζει πατέρα του τὸν Θεό. Ἀλλὰ θὰ ὀνομάζει πατέρα του τὸν διάβολο, σύμφωνα μὲ τὸ λόγο τοῦ Κυρίου μας ποὺ λέει: «Ὁ πατέρας ποὺ ἔχετε ἐσεῖς εἶναι ὁ διάβολος, καὶ ὅσα ἐπιθυμεῖ ὁ πατέρας σας, αὐτὰ θέλετε νὰ κάνετε». Δηλαδὴ ἐσεῖς εἶστε γεννημένοι ὡς πρὸς τὴν κακία ἀπὸ τὸν πατέρα σας, τὸν διάβολο, καὶ τὶς κακὲς καὶ διεστραμμένες ἐπιθυμίες τοῦ πατέρα σας θέλετε νὰ κάνετε.

Μᾶς προστάζει δὲ νὰ ὀνομάζουμε τὸν Θεὸ «Πατέρα», ἀφενὸς μὲν γιὰ νὰ μᾶς πληροφορήσει ὅτι γίναμε στ’ ἀλήθεια παιδιὰ τοῦ Θεοῦ μὲ τὴν ἀναγέννηση τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος, ἀφετέρου δέ, διότι πρέπει νὰ φυλάττουμε καὶ τὶς ἰδιότητες, δηλαδὴ τὶς ἀρετὲς τοῦ Πατέρα μας, αἰσθανόμενοι ντροπὴ κατὰ κάποιο τρόπο, γιὰ τὴ συγγένεια τὴν ὁποία ἔχουμε μὲ Αὐτόν, καθὼς ὁ Ἴδιος λέει: «Γίνεσθε οὖν οἰκτίρμονες, καθὼς καὶ ὁ Πατὴρ ἡμῶν οἰκτίρμων ἐστίν». Δηλαδή: Νὰ γίνετε καὶ σεῖς σπλαχνικοὶ σὲ ὅλους, ὅπως εἶναι καὶ ὁ Πατέρας σας σὲ ὅλους σπλαχνικός.

Καὶ ὁ ἀπόστολος Πέτρος λέει: «Ἑτοιμασθεῖτε λοιπὸν πνευματικὰ καὶ μείνετε ἄγρυπνοι, ἀφῆστε νὰ σᾶς καθοδηγεῖ πλήρως ἡ ἐλπίδα ποὺ σᾶς προσμένει, ὅταν φανερωθεῖ ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Ἀφοῦ ἀποφασίσατε νὰ ὑπακούετε στὸν Θεό, μὴν ἀφήνετε νὰ ρυθμίζουν τὴ ζωὴ σας οἱ ἐπιθυμίες ποὺ εἴχατε πρὶν Τὸν γνωρίσετε. Ἀντίθετα, ὅλη ἡ συμπεριφορά σας νὰ εἶναι ἅγια, ὅπως ἅγιος εἶναι καὶ ὁ Θεὸς ποὺ σᾶς κάλεσε. Γιατί τὸ λέει ἡ Γραφή: Νὰ γίνετε ἅγιοι γιατί κι ἐγὼ εἶμαι ἅγιος. Κι ἀφοῦ στὶς προσευχὲς σας ὀνομάζετε τὸν Θεὸ «Πατέρα», ποὺ κρίνει τὸν καθένα σύμφωνα μὲ τὰ ἔργα του, χωρὶς νὰ κάνει διακρίσεις σὲ πρόσωπα, ἔχετε ὑποχρέωση νὰ περνᾶτε τὴν πρόσκαιρη ζωὴ σας πάνω στὴ γῆ μὲ σεβασμὸ στὸν Θεό, γιὰ νὰ μὴν κατακριθεῖτε ἀπ’ Αὐτόν».

Ὁ δὲ Μέγας Βασίλειος λέει ὅτι «χαρακτηριστικὸ ἐκείνου, ὁ ὁποῖος γεννήθηκε ἀπὸ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, εἶναι νὰ γίνει κατὰ τὸ δυνατὸν παρόμοιος μὲ τὸ Πνεῦμα, ἀπὸ τὸ Ὁποῖο καὶ γεννήθηκε, καθὼς εἶναι γραμμένο, ὅτι ἐκεῖνος ποὺ γεννήθηκε ἀπὸ σαρκικὸ πατέρα εἶναι καὶ αὐτὸς σάρκα, δηλαδὴ εἶναι σαρκικός. Ἐκεῖνος ὅμως ποὺ γεννήθηκε ἀπὸ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, εἶναι πνεῦμα, δηλαδὴ εἶναι πνευματικός».

Καὶ τρίτον, Τὸν ὀνομάζουμε «Πατέρα», διότι πιστεύσαμε σ’ αὐτόν, τὸν Μονογενῆ Υἱὸ τοῦ Θεοῦ, συμφιλιωθήκαμε μὲ τὸν Θεό, τὸν οὐράνιο Πατέρα μας, ἐνῶ πρὶν ἤμασταν ἐχθροὶ μαζί Του καὶ τέκνα ὀργῆς.

Καὶ ὅταν λέει ὁ Κύριος νὰ λέμε «Πάτερ ἡμῶν», δείχνει μὲ αὐτὸ ὅτι, ὅσοι ἀναγεννηθήκαμε μὲ τὸ ἅγιο Βάπτισμα, ὅλοι εἴμαστε ἀδελφοὶ γνήσιοι καὶ παιδιὰ ἑνὸς Πατέρα, δηλαδὴ τοῦ Θεοῦ, ποὺ σημαίνει παιδιὰ τῆς Ἁγίας Ἀνατολικῆς, Ἀποστολικῆς καὶ Καθολικῆς Ἐκκλησίας. Γι’ αὐτὸ πρέπει νὰ ἀγαποῦμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλον ὡς γνήσιοι ἀδελφοί, καθὼς μᾶς προστάζει ὁ Κύριος λέγοντας: «Αὐτὴ εἶναι ἡ δική μου ἐντολή, νὰ ἀγαπᾶτε ὁ ἕνας τὸν ἄλλον».

Καὶ ὡς πρὸς μὲν «τὸ εἶναι», δηλαδὴ τὴν πλάση καὶ δημιουργία μας, εἶναι καὶ λέγεται ὁ Θεὸς Πατέρας ὅλων τῶν ἀνθρώπων, καὶ τῶν πιστῶν καὶ τῶν ἀπίστων. Ἔχουμε λοιπὸν χρέος νὰ ἀγαποῦμε ὅλους τους ἀνθρώπους, διότι τοὺς ἔκαμε τὴν τιμὴ καὶ τοὺς ἔπλασε μὲ τὰ χέρια Του ὁ Θεός, καὶ μόνο τὴν κακία καὶ τὴν ἀσέβεια νὰ μισοῦμε καὶ ὄχι τὸ πλάσμα τοῦ Θεοῦ. Κατὰ δὲ τὸ «εὖ εἶναι», δηλαδὴ τὴν ἀνάπλασή μας, πάλι εἶναι καὶ λέγεται ὁ Θεὸς Πατέρας ὅλων τῶν ἀνθρώπων. Καὶ γι’ αὐτὸ πρέπει νὰ ἀγαποῦμε ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι ὁ ἕνας τὸν ἄλλο, γιατί εἴμαστε διπλὰ ἑνωμένοι καὶ κατὰ τὴ φύση καὶ κατὰ τὴ Χάρη.

Ὅλοι δὲ οἱ ἄνθρωποι διαιροῦνται σὲ τρεῖς κατηγορίες: Σὲ δούλους γνήσιους, σὲ δούλους νόθους καὶ σὲ δούλους πονηρούς, ἐχθρούς του Θεοῦ.

Καὶ δοῦλοι γνήσιοι εἶναι ὅσοι πιστεύουν ὀρθά, εἶναι δηλαδὴ ὀρθόδοξοι, καὶ μὲ φόβο καὶ χαρὰ ἐπιτελοῦν τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Δοῦλοι νόθοι εἶναι ὅσοι πιστεύουν μὲν στὸν Χριστὸ καὶ ἔλαβαν καὶ τὸ ἅγιο Βάπτισμα, ἀλλὰ ὅμως δὲν ἐργάζονται τὶς ἐντολές Του.

Οἱ ἄλλοι, παρόλο ποὺ εἶναι καὶ αὐτοὶ δοῦλοι, ὡς δικά Του δημιουργήματα, εἶναι ὅμως πονηροί, ἐχθροὶ καὶ ἐνάντιοι τοῦ Θεοῦ, ἂν καὶ εἶναι πολὺ ἀδύνατοι καὶ μηδαμινοὶ καὶ δὲν μποροῦν νὰ ἐπιφέρουν κάτι κακὸ ἐναντίον Του. Καὶ αὐτοὶ εἶναι ὅσοι πίστευσαν στὸν Χριστό, ὕστερα ὅμως ἔπεσαν σὲ διάφορες αἱρέσεις.

Μαζὶ μ’ αὐτοὺς συναριθμοῦνται οἱ ἄπιστοι καὶ οἱ ἀσεβεῖς.

Ὅμως ἐμεῖς ποὺ ἀξιωθήκαμε νὰ γίνουμε δοῦλοι τοῦ Θεοῦ κατὰ Χάριν, διὰ τῆς ἀναγεννήσεως τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος, ἂς μὴ γινόμαστε πάλι δοῦλοι στὸν ἐχθρό μας τὸν διάβολο, μὲ τὸ νὰ πέφτουμε θεληματικῶς στὰ κακά του θελήματα, γιὰ νὰ μὴ γίνουμε ὅμοιοι μ’ ἐκείνους, γιὰ τοὺς ὁποίους γράφει ὁ Ἀπόστολος ὅτι «ἦταν παγιδευμένοι ἀπὸ τὸν διάβολο, γιὰ νὰ κάνουν τὸ θέλημά του».

Ἀλλὰ ἐπειδὴ ὁ Πατέρας μας εἶναι στοὺς Οὐρανούς, πρέπει καὶ ἐμεῖς νὰ στρέφουμε τὸ νοῦ μας στὸν Οὐρανό, ἐκεῖ ποὺ εἶναι ἡ πατρίδα μας, ἡ ἄνω Ἱερουσαλήμ, καὶ ὄχι νὰ ἔχουμε στραμμένο τὸ βλέμμα μας κάτω στὴ γῆ, ὅπως οἱ χοῖροι. Ἀλλὰ νὰ προσβλέπουμε πρὸς Αὐτόν, τὸν γλυκύτατο Σωτήρα καὶ Δεσπότη μας, καὶ στὰ οὐράνια κάλλη τοῦ Παραδείσου. Καὶ αὐτὸ νὰ τὸ κάνουμε, ὄχι μόνο τὸν καιρό της προσευχῆς, ἀλλὰ ὅλον τὸν καιρὸ καὶ σὲ κάθε τόπο πρέπει νὰ ἔχουμε τὸ νοῦ μας στὸν Οὐρανό, γιὰ νὰ μὴ διασκορπίζεται ἐδῶ κάτω στὰ φθαρτὰ καὶ πρόσκαιρα πράγματα.

Καί, ἂν ἀσκοῦμε κάθε μέρα βία στὸν ἑαυτό μας, καθὼς λέει ὁ Κύριος, ὅτι «ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ κερδίζεται μὲ βία καὶ προσπάθεια καὶ τὴν κατακτοῦν ὅσοι ἀγωνίζονται», μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ, θὰ διαφυλαχθεῖ καὶ σὲ μᾶς τὸ «κατ’ εἰκόνα» σῶο καὶ καθαρό. Καὶ ἔτσι λίγο-λίγο ἀπὸ τὸ «κατ’ εἰκόνα» ἀνερχόμαστε πρὸς τὸ «καθ’ ὁμοίωσιν», ἁγιαζόμενοι ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ ἁγιάζοντας κι ἐμεῖς τὸ Ὄνομά Του στὴ γῆ, λέγοντας πρὸς Αὐτὸν μαζὶ μὲ τὴν Κυριακὴ προσευχή: «Ἁγιασθήτω τὸ Ὄνομά Σου»